ANALİZ METODLARI

Asbest minerallerinin tanımlanması aşağıda belirtilen maddeler temel alınarak gerçekleştirilmektedir :

  • Asbest minerallerinin görünüşü: demetler oluşturan uzun lifler (uzunluk/kalınlık oranı > 3); ince iplikçelere ayrılmış lifler
  • Asbest minerallerinin kimyasal bileşimi
  • Minerallerin kristal yapıda olduğu gerçeği

Asbest mineralleri birçok farklı metod kullanılarak tanımlanabilmektedir. Genel olarak tanımlama analizlerinde Faz Kontrast Polarize Işık Mikroskobu (PLM) ve Transmisyon (Geçirimli) Elektron Mikorskobu (TEM) kullanılmaktadır. Diğer olası analiz teknikleri X-ışını kırılımı (XRD) ve Kızılötesi (Infrared) Spektroskopisi (IRS) analizlerini içermektedir.

Faz Kontrast Polarize Işık Mikroskobu (PLM)

Asbest lifleri aşağıda belirtilen özellikler kullanılarak tanımlanmaktadır;

  • görünüş
  • optik özellikler
  • kırılma indisi (refractive index)

Bir malzeme  numunesindeki asbest varlığının doğrulanması genellikle PLM kullanılarak yapılmaktadır. Asbest mineralleri mikroskop altındaki görünüşleri ile tanımlanmaktadır. Asbest lifleri demetler oluşturmaktadır ve tek lifler uç kısımarında iplikçiklere ayrılmaktadırlar.  Lifler kristal yapıda olmalıdır ve asbest minerallerinin optik özellikleri ile uyumlu bir görünüşe sahip olmalıdır.

Asbest mineralleri karakteristik kırılma indislerine sahiptirler. Liflerin iyi tanımlanmış indis eşleştirici sıvılara batırılması, farklı asbest türlerinin ayırt edilmesini sağlamaktadır. Lif saymak için ise Faz Kontrast Mikroskobu kullanılmaktadır.

Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM)

Taramalı Elektron Mikroskobu başlıca hava ve toz numunelerindeki asbest analizleri için kullanılmaktadır. Asbest lifleri aşağıda belirtilen özelliklere göre tanımlanmaktadır;

  • kimyasal bileşim
  • görünüş

SEM ile, ışık mikroskobunda tespit edilemeyen çok ince liflere de tespit edilebilmektedir.

Toz numunelerindeki asbest analizleri genellikle asbest söküm işlemi sırasında asbestin dağılımının/yayılının değerlendirilmesi için gerçekleştirilmektedir.

Aynı şekilde, söküm işlemi sonrasında havadaki asbest konsantrasyonu analizi, tehlikeli liflerin çevreye yayılmadığını belirlemek için yapılmaktadır.

Transmisyon (Geçirimli) Elektron Mikorskobu (TEM)

Asbest lifleri aşağıda belirtilen özellikler kapsamında TEM kullanılarak tanımlanabilmektedir.

  • görünüş
  • kimyasal bileşim
  • kristal yapı

TEM kullanmanın bir avantajı çok ince liflerin analizlenebilmesi ve eş zamanlı olarak kimyasal bileşimlerinin ve kristal yapılarının belirlenebilmesidir. TEM kullanılarak analizlenecek liflerin çapları 0,1 µm’den küçük olmalıdır. TEM, liflerin kimyasal bileşiminin belirlenmesi için enerji dağınımlı X-ışını dedektörü (EDX) kullanmaktadır.

Spektrumlar daha önce bahsedilen EDX grafiklerine benzemektedir. Farklı bir dedektör kullanılarak, kristal yapıyı yansıtan bir ışık kırılım tayfı elde edilebilmektedir. Bu sayede amorf liflerin, kristal liflerden ayrıştırılması çok kolay olmaktadır, çünkü amorf lifler ışık kırılım tayfı sergilememektedirler.